zur Druckansicht

Die aldi Wiener Stroß

De Kukruz is im Banat schun fast zeidich. Des Bild hat de Werner Griebel ufm Lenauheimer Hottar am 25. August gemach.

Manchi han se die Wiener Stroß genennt, anri aach die Szegediner Landstroß. Sie hat vun Temeschwar aus dorch so manchi schwowischi Derfer gfihrt, wie Billed, Lowrin, Semiklosch, Tschanad un aach Schandrhaas. Die Stroß war vill älder wie Schandrhaas, awwr im 1833er, wie des Dorf ufgebaut is gin, is se im Dorf ganz eenfach die Hauptgass gin. Wann se mol vum Dorf drauß war, hat mer se nor noch „die Landstroß“ genennt. Die Damm, wie se im Dorf aach genennt is gin, war gschottert, sie war also mit eener dicke Schicht Tschottre geplaschtert. Uf alle zwaa Seite vun der Damm ware Grawe; die Leit, wu in der Hauptgass gewohnt han, sin dorch Iwerfuhre mit ihre Wään vun dr Damm in ihre Hoff gfahr. Die Kerch hat Mitte uff der Damm gstann, wu se aach heit noch steht, un alli Fahrzeiche misse noch immer um se rum fahre.

Ich han die Grawe noch in beschter Erinnerung, weil se im Winter mit so glattichem Eis zugedeckt ware. Ufm Schulwech hat mer dort so schen schleife kenne, un so manche Bakansche sin dort abgenutzt gin. Bei’me Besuch im Johr 2008 war vun dene Grawe nicks mehr zu gsiehn, un die Stroß war nimmi hecher wie die Gass. ’s is doch kaum zu glaawe, dass die ganzi Banater Heed sich so vrflacht hat? Wann die Stroß un Hauptgass vrzähle kennt, dann kennte so manchi Erinnerunge zum Vorschein kumme, guti un schlechti. Do sin so manchi Kerweihphaare druf odr driwwer marschiert, so manchi Rekrute noh dr Assentierung, so manche Taafe un so manche Leichte. Do han die Kulesse de Bischof zur Firmung gebrung, un Prozessione sin zu de Dorfkreize gang.

Un so manches Militär is do driwwer gezoo. Schun im Revolutionsjohr 1848 sin kaiserliche Truppe dorchs Dorf kumm, awwr aach Revolutionäre. Alli zwaa han im Dorf Nahrunsmittel for Mensche un Tiere vrlangt un han se am End aach kriet, ob se jetz gezahlt han odr ob se die Sache eenfach requiriert han. Im 1942er is die Wehrmacht mit unendlich lange Reihe vun funklnaglneie LKWs dorchgfahr. Manchi drvun han sich sogar phaar Täch im Dorf ufghal, bis se uf Serbien in de Kriech gezoo sin, in de Einsatz, wie se gsaat han. Im Herbscht 1944 war pletzlich ungarisches Militär im Dorf un hat sei Kanone in dene Grawe newer dr Damm in Stellung gebrung. Die Soldate un die Kanone sin so pletzlich abgezoo, wie se aach ingezoo ware.

Die Roti Armee is iwwr de Hottar ins Dorf kumm, awwr wie de Kriech rum war, sin ihre Soldate efter uff dr Stroß geger Temeschwar gezoo. An’me scheene Frihjohrstach han mer in dr Schul schieße ghert, wie die Russe mit Ross un Waan in Richtung Temeschwar dorchgezoo sin. Zwischn de Ween sin ungrische Gfangene marschiert. Die Leit han’s de Gfangene angsiehn, dass se Hunger un Dorscht ghat han, sin in ihre Häiser gang un han Wasser un Brot gebrung. De Gfangene ware awwr net erlaubt etwas anzuhole. Eener vun de Gfangene, wu versucht hat, Wasser zu trinke, is zammgschoss gin. De Tote han se dann uff a Waan gelegt un sin weiter gezoo. Wie mer aus der Schul kumm sin, han mer uns de Blutlake mitte uff dr Damm angschaut, vor de Häiser vun de Familje Henzel un ehrem Hof.

A schlimme Unfall is aach in dere Zeit vorkumm, eigentlich newer der Landstroß geger Lowrin. Weil die Schandrhaaser Mihl net im Betrib war, han sich Leit mit a Paar Säck Frucht mit’me Wägelche zu dr Mihl in Lowrin uf de Wech gemacht. Pletzlich sin russische LKWs uff dr Landstroß uffgetaucht. Weil de Grawe newer dr Stroß zimmlich flach un breet war, sin die Leit mit ihre Wägelche in die Grawe ausgewaicht. Ens vun dene Laschtautos is vun dr Stroß runner un hat die Leit iwwrfahr. So han widdr Kinner ihre Eltre vrlor, schun vor dr Vrschleppung uff Russland.

Die Vrschleppung uff Russland bleibt for so manchi vun uns die traurichschte Erinnerung. Wer des erlebt hat, wie unsr Leit ausgetrieb sin gin, vun dem Saal in dr Hauptgass, dorch die Wiener Stroß, geger Perjamosch, der werd’s nie vrgesse kenne. Des ware unser Eltre, unser Brieder un unser Schwestre. Hunnertzwaaunsibzich sin ausgezoo, vierundreißich drvun sin nimmi zuruckkumm. Mei Mutter war aach unner de vierundreißich. Im Oktower 1956 ware lange Kolonne vun Sowjettanks uff dere Landstroß vun Temeschwar in Richtung Ungarn unnerwegs. Mer hat nor mit große Sorche drandenke misse, dass die Tanks, wann se mol Budapest erreiche, die ungarischi Revolution niedermache wäre. A Tach später is des aach passiert.

Aach heit noch fihrt die Landtroß vun Temeschwar dorch Billed un Schandrhaas, dorch Lowrin un Semiklosch, bis Tschanad un sogar widdr iwwr die ungarischi Grenz gegr Szeged. In Temeschwar heescht se Torontaler Stroß (Calea Torontalului) un fangt dort an, wu in de verzicher un fufzicher Johre die ville Sowjetpanzer abgstellt ware.

Die Autofahrer sin froh, dass die Landstroß heit asphaltiert is. Unner dem Asphalt leije awwr noch immer die Tschottre, un unner dene sin aach so manchi Erlebnisse begrab, guti un schlechti, frohi un aach traurichi. So is mol des Lewe, do dran kann niemand was änre.